De opmaat tot de reis van de 'Blencathra'

interne link   (gebruik de browserknop om terug te gaan)

decoratie thumbnail

mail to oldsam.info for information on this site

spacer

De opmaat tot deze vroege Engelse import heeft niets met honden te maken. Ook niet met gevaarlijke expedities naar onherbergzame koude streken. Nee, de opmaat begint in eerste instantie eigenlijk al twintig jaar eerder in 1874, in de studeerkamer van de Russische Minister van Transport K. N. Pos'et die een brief schrijft aan czaar Alexander III dat hij de weinige bewoners van de grensstreken van Siberië in schril contrast vind staan in verhouding tot de buurlanden japan en China, die millioenenbevolkingen kennen.

Siberië was leeg, woest, onherbergzaam en - met ongeveer 20.000 gevluchte gevangenen die onder de erbarmelijkste omstandigheden leefden - gevaarlijk. Het leven was er hard en wie er niet hoefde te wonen ging er niet heen.

Ook de stad Wladiwostok, de belangrijkste handelshaven aan de oostkust en tevens oorlogshaven, was een plek waar mensen niet graag wilden wonen: er was geen boter te koop maar uitsluitend margarine en het vlees en de groenten waren duur en van slechte kwaliteit. Daarbovenop vond de spoorwegingenieur Ljoebimoff van deze stad: "Er is een overvloed aan kroegen, herbergen en huizen van plezier."
Of dit laatste een uitdrukking was van schuldgevoel vertelt het verhaal niet. Verder schrijft hij:

De levensomstandigheden trekken een grote wissel op mensen van de "opgeleide klasse" die hier uit Europees Rusland komen en die hunkeren om terug te keren naar hun verre thuisland. Het benauwende gevoel van eenzaamheid en onvervulde geestelijke behoeften in samenhang met een onbekend klimaat, vernield het zenuwstelsel en wekt een onweerstaanbaar verlangen op om vluchten en nooit meer terug te keren. Tel hierbij op de dagelijkse moordaanslagen, voor het grootste deel begaan door gevluchte strafgevangenen .. en .. de frequente begrafenisprocessies, en iedereen kan zich voorstellen dat het leven voor de bewoner van Wladiwostok niet gelukkig is. Dit is de reden, en geen andere, dat zij in deze treurige stad hun verdriet in grote hoeveelheden alcohol verdrinken. Hier drinken zij tot het uiterste van de ochtend tot de late avond en zij eindigen in zelfmoord of zij worden gek."
(Steven G. Marks, Road to Power: the Trans-Siberian Railroad and the colonization of Asian Russia, 1991. blz 14)

Gezicht op Wladiwostok eind 19e eeuw
gezicht op wladiwostok eind 19e eeuw

Was het voor de "opgeleide klasse" al zwaar om in Wladiwostok te leven, voor de garnizoenssoldaten, voornamelijk kozakken, was het minstens even erg. Omdat er geen goede wegen waren in Siberië waren de mogelijkheden van de overheid om het garnizoen te bevoorraden uiterst beperkt.

Transportverbindingen waren in Rusland altijd al problematisch geweest. Door de ondoordringbaarheid van de bossen werden de rivieren al sinds oudsher gebruikt door de oorspronkelijke bewoners van Siberië als transportroute. Het probleem hierbij was dat de grote rivieren een Noord-Zuidrichting hebben en de zijtakken niet op elkaar aansluiten. De boten moesten dus over land van de ene rivier naar de andere getrokken worden.

Natuurlijk waren er ook routes over land: de Mongolen van de Gouden Horde hadden al in de dertiende eeuw in heel Rusland een infrastruktuur van postwegen gemaakt en ook na de kolonisatie van Siberië door de Russen werden er nog grote wegen aangelegd

Daarnaast verkeerden de meeste wegen in een erbarmelijke staat. De wegen zaten vaak vol kuilen en deze stonden 's zomers bij regen weer vol water. Vaak ging een voerman dan naast het pad lopen waardoor er naast de oorspronkelijke weg een nieuwe weg ontstond. de weg werd hierdoor wel breder maar niet beter!
's Winters daarentegen, als het gesneeuwd had, waren de kuilen nioet zichtbaar maar toch zo diep dat hele koetsen, als zij daarin reden aan het oog onttrokken werden. De hoofdweg tussen Siberië en Wladiwostok was nog slechter dan alle andere wegen door alle transporten die hiervan gebruik maakten.
George Kennan schreef over deze weg in 1891:

...maar wat het erger maakt is de gedachte dat deze barre streep aarde, deze pokdalige gruwel, vrijwel de de enige ader is die Europa met Siberië verbindt. En door deze ader vloeit, bij wijze van spreken, de civilisatie Siberië binnen.
George Kennan: Siberia and the Exile System, 1891)

Nee, over deze weg kon de Russische overheid geen bevoorradingstransporten naar het garnizoen in Wladiwostok sturen. Met een reistijd van soms twee jaar had dat ook niet veel nut.

Handelsweg door Siberië
Handelsweg door Siberië, eind 19e eeuw.

Maar de overheid had weldegelijk reden om te moeten denken aan transporten over land naar het uiterste Oosten van Siberië
De druk van een dreigende territoriale oorlog in Oost-Siberië maakte dat er een noodzaak bestond om snel wapens en troepen naar de oostkust te kunnen vervoeren.
Rusland had al een aantal gewapende incidenten gehad met de in de Stille Oceaan gestationeerde Engelse vloot waaronder en bombardement van Petropavlovsk-na-Kamchatka tijdens de Krim-oorlog.
Rusland was bezig met een politiek van expansie: Rusland was bezig zijn gebied richting Centraal Azië uit te breiden en had al bijna de grens bereikt van Afghanistan, toen een nog kolonie van Engeland, en India lag niet ver weg.

In 1885 had Engeland de opdracht gegeven Port Hamilton voor de Koreaanse kust te bezetten waardoor ineens Wladiwostok onder vuur ou kunnen komen te liggen van de Britse oorlogsvloot.
Er was voor de Russische regering weinig meer nodig om te besluiten een spoorwegverbinding aan te leggen tussen Moskou en Wladiwostok om de nodige manschappen en voorraden snel te kunnen transporteren.

Aanleg van de Trans-Siberische Spoorweg
Aanleg van de Trans-Siberische Spoorweg

Met de aanleg zou uiteindelijk in 1891 worden begonnen. Een van de moeilijkheden die opgelost moest worden was het gebrek aan gekwalificeerde arbeidskracht. In Siberië was die niet te vinden en men besloot om arbeiders uit Europa te halen, voor een groot deel bestaande uit gevangenen.Zo waren er op verschillende secties in West-Siberië ongeveer 11.000 arbeiders uit Europa aan het werk